O‘zbekiston mavjud konlarning tugashi munosabati bilan gaz importini ko‘paytirishni rejalashtirmoqda. Bu haqda Lolazor podkastida energetika vaziri Jo‘rabek Mirzamahmudov ma’lum qildi.
“O‘zbekiston — 2030” strategiyasiga ko‘ra, 2030-yilga qadar gaz qazib olish hajmini 62 milliard kub metrga yetkazish rejalashtirilgan. Biroq, so‘nggi yillarda zangori yoqilg‘i ishlab chiqarish doimiy ravishda pasayib bormoqda.
2023-yilda gaz qazib olish 2022-yilga nisbatan 9,6 foizga yoki 4,97 milliard kub metrga kamayib, 46,7 milliard kub metrgacha pasaydi. 2024-yilning yanvar-avgust oylarida qazib olish hajmi 29,9 mlrd kub metrni tashkil etib, 2023-yilning shu davriga nisbatan 4,6 foizga yoki 1,46 mlrd kub metrga, shuningdek, 2019-yilning shu davriga (40,33 mlrd kub metr) nisbatan 25 foizga kamaydi.
Energetika vazirligi rahbaridan ishlab chiqarish pasayishi to‘xtashi kutilayotgan paytda qazib olish hajmi pasayishda davom etayotgan bo‘lsa, qazib olish hajmini oshirishni bashorat qilish to‘g‘rimi, gaz importi bo‘yicha cheklangan cheklovlar bormi, deb so‘rashdi.
Vazir iste’molchilarga gaz yetkazib berish ko‘payganini, ya’ni iqtisodiyot va aholi soni o‘sishi fonida iste’mol ortib borayotganini ta’kidladi. Uning so‘zlariga ko‘ra, 2030-yilga qadar tabiiy gaz importini yiliga taxminan 10−11 milliard kub metrga yetkazish rejalashtirilgan.
“Yangi konni ochib, uni o‘zlashtirish uchun 3 yildan 5 yilgacha vaqt talab etiladi. O‘z vaqtida geologiya-qidiruv ishlari olib borilmagan. Konlarimizning ishdan chiqishi 85 foizga yetdi. E’tibor bersangiz, deyarli barcha konlarda siquv kompressor stansiyalari (SKS) o‘rnatilgan. Hatto eng ko‘p gaz qazib olinadigan Ustyurt hududida ham samaradorlikni oshirish uchun siqish kompressor stansiyalari qurilmoqda”, — dedi u.
Energetika vaziri Ustyurt mintaqasida geologiya-qidiruv ishlarini olib borish qiyinligini ta’kidladi.
“Surgil loyihasini amalga oshirishda Amerikaning DeGolyer and MacNaughton kompaniyasi kelgan, u zaxiralarni to‘liq auditdan o‘tkazgan, konni o‘zlashtirish loyihasini audit qilgan. Hammasini tasdiqlangandan so‘ng kredit beruvchilar va banklar tomonidan loyihani moliyalashtirish nazarda tutiladi. Ular barcha jarayonlar, jumladan, marketing va xomashyo, offtake-kontraktlar (hali qazib olinmagan xomashyo oldi-sotdi shartnomasi) tahlilini o‘z ichiga olgan mustaqil maslahatchilar xulosasidan keyin [mablag‘larni] ajratadilar… Lekin, DeGolyer tomonidan ko‘rsatilgan narsalar ham o‘z tasdig‘ini topmagan”, — dedi u.
Jo‘rabek Mirzamahmudovning ta’kidlashicha, Surgil konida neft-gaz uyumlarining yuqori gaz qismi bo‘lgan “gaz qalpog‘i” bir necha qatlamda joylashgan bo‘lsa, O‘zbekistondagi boshqa konlarda u bir qatlamda joylashgan.
“Ustyurt mintaqasidagi ishlar davom etmoqda, Halliburton, Schlumberger kompaniyalari, Xitoydan mutaxassislar va boshqalar jalb qilingan. [Burg‘ilash] chuqurroq ketilyapti. Ustyurtdagi geologik va geofizik ishlar natijasiga qarab, agar zaxiralar yaxshi chiqsa, qazib olish darajasini saqlab tursak, [gaz importi hajmi] 10−11 milliarddan kamayadi. Aks holda, joriy ishlab chiqarish, iste’mol va balansdan kelib chiqib, 10−11 mlrd kub metr bo‘ladi”, — deya tushuntirdi u.
